"Càng lớn tuổi, tôi càng dễ bị cảm lạnh và thời gian phục hồi cũng lâu hơn." Nhiều người ở độ tuổi 40 trở lên gặp phải những thay đổi về thể chất liên quan đến tuổi tác này. Tuy nhiên, nếu bạn cũng mắc bệnh tiểu đường, bạn cần đặc biệt cẩn thận với hệ miễn dịch suy yếu. Nguyên nhân là do sự suy yếu tự nhiên của chức năng miễn dịch do lão hóa, kết hợp với bệnh tiểu đường mãn tính, làm tăng gấp đôi nguy cơ nhiễm trùng.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích lý do tại sao sự kết hợp giữa lão hóa và bệnh tiểu đường làm suy yếu hệ thống miễn dịch, các bệnh truyền nhiễm cần được chú ý đặc biệt và những điểm cần lưu ý về kiểm soát lượng đường trong máu dành riêng cho người cao tuổi.
mục lục
Lý do tại sao "lão hóa + tiểu đường" làm suy yếu hệ thống miễn dịch
Nguyên nhân 1. Đường huyết làm giảm chức năng tế bào miễn dịch
Nguyên nhân bệnh tiểu đường làm suy yếu hệ miễn dịch là do lượng đường trong máu cao. Lượng đường trong máu cao ảnh hưởng xấu đến chức năng của các tế bào miễn dịch bảo vệ cơ thể, đặc biệt là bạch cầu trung tính. Bạch cầu trung tính là tế bào miễn dịch trung tâm chống lại vi khuẩn, nấm và các tác nhân xâm nhập khác (miễn dịch bẩm sinh).
Người ta biết rằng lượng đường trong máu cao làm giảm các chức năng quan trọng của bạch cầu trung tính, cụ thể là bốn chức năng sau:
- Giảm khả năng di chuyển: Khi nhiễm trùng xảy ra, bạch cầu trung tính cần phải nhanh chóng di chuyển đến hiện trường (vị trí nhiễm trùng). Lượng đường trong máu cao làm giảm khả năng di chuyển này.
- Giảm khả năng thực bào: Khi bạch cầu trung tính đến hiện trường, chúng vô hiệu hóa tác nhân gây bệnh bằng cách nuốt chửng chúng (thực bào). Lượng đường trong máu cao cũng làm suy yếu "khả năng tiêu hóa" này.
- Giảm khả năng diệt khuẩn (sức mạnh tiêu diệt): Sau khi tiêu thụ vi khuẩn, bạch cầu trung tính sản xuất các gốc oxy phản ứng (bùng nổ hô hấp) và các chất khác để tiêu diệt vi khuẩn bên trong tế bào. Lượng đường trong máu cao làm giảm khả năng sản xuất các gốc oxy phản ứng này, làm suy yếu khả năng tiêu diệt vi khuẩn.
- Ức chế sự hình thành NET: Bạch cầu trung tính có một chức năng gọi là "NET", trong đó chúng giải phóng nhân (chromatin) ra bên ngoài tế bào như một tấm lưới, bẫy và tiêu diệt vi khuẩn. Có báo cáo cho thấy bạch cầu trung tính tiếp xúc với nồng độ glucose cao không thể hình thành NET một cách hiệu quả, khiến vi khuẩn dễ sống sót hơn.
Nguồn: Tạp chí của Hiệp hội Hóa trị Nhật Bản | Chức năng bạch cầu trung tính bất thường ở bệnh nhân tiểu đường
Nguyên nhân 2. "Suy giảm miễn dịch" do lão hóa
Tiểu đường không phải là nguyên nhân duy nhất gây suy giảm miễn dịch. Bản thân quá trình lão hóa cũng khiến chức năng miễn dịch suy giảm. Hiện tượng này được gọi là "immunosenescence" (suy giảm miễn dịch), một tình trạng trong đó các cơ chế tự nhiên của hệ miễn dịch nhằm loại bỏ các tác nhân lạ (không phải của bản thân) và ức chế các phản ứng viêm quá mức đều suy giảm theo tuổi tác.
Do đó, người cao tuổi không chỉ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm (bệnh miễn dịch) hơn mà còn dễ rơi vào tình trạng "viêm mãn tính", tức tình trạng viêm nhẹ vẫn tồn tại trong cơ thể. Khi điều này kết hợp với hệ thống miễn dịch suy yếu do bệnh tiểu đường, nguy cơ càng tăng cao hơn nữa.
Nguồn: Huyết khối và cầm máu | Lão hóa miễn dịch và viêm mãn tính
Nguyên nhân 3. Tác động của biến chứng tiểu đường
Điều khiến bệnh tiểu đường trở nên đáng sợ không chỉ là sự suy yếu chức năng miễn dịch do tình trạng tăng đường huyết (Nguyên nhân 1) mà còn là những "biến chứng" do tình trạng tăng đường huyết kéo dài gây ra, có liên quan mật thiết đến tình trạng bệnh truyền nhiễm trở nên trầm trọng hơn.
Ví dụ, nếu các biến chứng như xơ vữa động mạch gây ra các vấn đề về lưu lượng máu, máu sẽ không đến được vùng bị nhiễm trùng đủ, điều này có nghĩa là không chỉ oxy và chất dinh dưỡng, mà cả bạch cầu trung tính và kháng sinh được sử dụng cũng ít có khả năng đến được vị trí đó. Hơn nữa, khi bệnh thần kinh tiến triển, cảm giác đau sẽ giảm đi khi vết thương hình thành ở bàn chân, dẫn đến việc phát hiện vết thương chậm trễ và tăng nguy cơ vi khuẩn xâm nhập cũng như các biến chứng nghiêm trọng (ví dụ: bệnh bàn chân do tiểu đường).
Nguồn: Bệnh tiểu đường | Đặc điểm bệnh truyền nhiễm ở bệnh nhân tiểu đường và biện pháp phòng ngừa
Các bệnh truyền nhiễm mà bệnh nhân cao tuổi mắc bệnh tiểu đường cần đặc biệt lưu ý
Do hệ miễn dịch suy yếu, người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường cần cẩn thận với nhiều bệnh truyền nhiễm. Dưới đây là các bệnh truyền nhiễm mà người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường cần lưu ý:
- nhiễm trùng đường tiết niệu
- nhiễm trùng đường hô hấp
- nhiễm trùng đường mật
- Nhiễm trùng da
- Bệnh nha chu, v.v.
Vấn đề là người bệnh không chỉ dễ mắc bệnh tiểu đường mà còn dễ bị nhiễm trùng nặng hơn những người không mắc bệnh. Người ta cho rằng những người kiểm soát đường huyết kém có sức đề kháng yếu hơn với vi khuẩn và nấm, khiến họ dễ bị nhiễm trùng nghiêm trọng hơn. Hơn nữa, họ dễ bị nhiễm trùng ở những vị trí bất thường, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Một số ví dụ về nhiễm trùng bao gồm viêm tai ngoài ác tính, viêm bể thận tràn khí, áp xe thận, viêm túi mật tràn khí, viêm cân hoại tử, bệnh nấm mucormycosis ở mũi và não, và hoại thư Fournier.
Nguồn: Trung tâm thông tin bệnh tiểu đường | Nói về bệnh tiểu đường và các bệnh truyền nhiễm
[Biện pháp đối phó] Kiểm soát lượng đường trong máu dành riêng cho người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường
Mục tiêu là "điều chỉnh tình trạng tăng đường huyết" và "tránh tình trạng hạ đường huyết"
Mặc dù kiểm soát đường huyết là điều cần thiết để ngăn ngừa nhiễm trùng, nhưng điều trị bệnh tiểu đường ở người cao tuổi đòi hỏi một cách tiếp cận khác so với người trẻ tuổi. Mục tiêu là điều chỉnh hoàn toàn tình trạng tăng đường huyết đồng thời tránh hạ đường huyết.
Khi lớn tuổi, người ta dễ bị hạ đường huyết hơn do dùng thuốc quá hiệu quả hoặc do giảm lượng thức ăn nạp vào. Hơn nữa, ngay cả khi bị hạ đường huyết, họ thường không biểu hiện các triệu chứng điển hình (đổ mồ hôi, hồi hộp), mà thay vào đó biểu hiện dưới dạng các triệu chứng không điển hình như cảm thấy choáng váng hoặc mất thăng bằng, khiến việc nhận biết trở nên khó khăn. Bản thân hạ đường huyết nặng là một yếu tố nguy cơ dẫn đến chứng mất trí nhớ, té ngã, gãy xương, bệnh tim mạch, bệnh lý vi mạch và tử vong.
Nguồn: Tim mạch | Đặc điểm và điều trị bệnh tiểu đường ở người cao tuổi
Theo dõi các hội chứng lão khoa thường xảy ra cùng nhau
Khi điều trị cho người cao tuổi, việc chỉ tập trung vào nồng độ đường huyết có thể dẫn đến hiểu lầm về bệnh lý nền. Cần lưu ý đến "hội chứng lão khoa" tổng thể có thể xảy ra đồng thời, chẳng hạn như suy giảm chức năng nhận thức, suy giảm các hoạt động sinh hoạt hàng ngày (ADL), suy nhược, trầm cảm và nguy cơ té ngã.
Ví dụ, việc yêu cầu người bị suy giảm chức năng nhận thức thực hiện các xét nghiệm đường huyết phức tạp hoặc tiêm insulin là không thực tế. Điều quan trọng là phải xem xét hoàn cảnh sống, hệ thống hỗ trợ và các bệnh lý đi kèm khác của người bệnh, rồi lựa chọn phương pháp điều trị có thể tiếp tục một cách an toàn và thoải mái.
Nguồn: Tim mạch | Đặc điểm và điều trị bệnh tiểu đường ở người cao tuổi
bản tóm tắt
Sự kết hợp giữa lão hóa và bệnh tiểu đường làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm trùng. Để chống lại nguy cơ nhiễm trùng, điều quan trọng là phải hiểu rằng việc kiểm soát lượng đường trong máu hàng ngày có liên quan trực tiếp đến việc duy trì chức năng miễn dịch.
Tuy nhiên, đối với người cao tuổi, mục tiêu không chỉ là giảm mạnh nồng độ hemoglobin A1c (HbA1c). Việc kiểm soát đường huyết an toàn, "tránh hạ đường huyết" là ưu tiên hàng đầu. Điều quan trọng là phải nhận biết sớm bất kỳ thay đổi nào về thể chất, chẳng hạn như "Gần đây tôi bị cảm lạnh thường xuyên hơn" hoặc "Lượng đường trong máu của tôi không ổn định", và tham khảo ý kiến bác sĩ ngay cả khi có những vấn đề nhỏ nhất. Những biện pháp này rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và duy trì sức khỏe.